Publicaties


Bacteriën en ziektekiemen in het drinkwater

null

Hoewel drinkwater in de meeste Europese regio’s van hoge kwaliteit is en regelmatig wordt getest, komt het toch voor dat er bacteriën, virussen of ziektekiemen in het water te vinden zijn. In de meeste gevallen is dit niet te wijten aan de kwaliteit van het water dat door de waterbedrijven het leidingsysteem wordt ingevoerd, maar aan vervuilde leidingen. Biofilmvorming bevordert de vermenigvuldiging van kiemen en bacteriën. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen pathogene kiemen, die kunnen overleven in water, en bacteriën die in water leven en zich daar vermenigvuldigen - als enkelvoudige cellen of in biofilms.

In water levende ziektekiemen

Tot de bacteriën die in water leven, behoren pseudomonas (zoals bijv. Pseudomonas aeruginosa) of legionellabacteriën. Alle soorten gram-negatieve, niet-sporenvormende aerobe legionellabacteriën worden in principe als pathogeen voor de mens geclassificeerd. De voor menselijke ziekten belangrijkste soort is de Legionella pneumophila, die verantwoordelijk is voor ongeveer 90 % van alle infecties. Legionella vermeerderen zich intracellulair in amoeben en andere protozoa die biofilms vormen in waterleidingen. Voor hun vermenigvuldiging is de watertemperatuur doorslaggevend. De ideale omstandigheden voor de bacteriën zijn watertemperaturen die tussen 25 en 55 graden Celsius liggen. Dit betekent dat met name oudere, zelden gebruikte warmwaterleidingen een risico vormen.

null

Er zijn twee fasen in de levenscyclus van legionellabacteriën. In de replicatieve fase zijn de bacteriën onbeweeglijk en hebben ze slechts een lage toxiciteit. In de tweede fase zijn ze dikker en korter en hebben ze flagellen gevormd. In deze fase zijn ze bijzonder pathogeen en dus gevaarlijk voor de mens. Infectie vindt plaats door de inademing van waternevels die legionellabacteriën bevatten en de daaropvolgende vermenigvuldiging van de bacteriën in de longen.

Pseudomonas, zoals de Pseudomonas aeruginosa, zijn zogenaamde natte kiemen die kunnen worden gevonden in vochtige omgevingen (bodems, oevers, tuinslangen, waterleidingen, enz.). De staafvormige, aerobe bacteriën van het geslacht Pseudomonas aeruginosa zijn verantwoordelijk voor vele menselijke infecties en worden tegenwoordig beschouwd als de meest voorkomende ziekenhuisbacteriën. Ze worden als bijzonder problematisch beschouwd omdat ze veel verschillende ziektes veroorzaken, zoals longontsteking, urineweginfecties, acute inflammatoire darmaandoeningen, meningitis en ontsteking van de gehoorgang. Daarnaast zijn ze ondertussen resistent geworden tegen veel gebruikte antibiotica.

Bacteriën die in water overleven

Een verscheidenheid aan bacteriën en virussen kunnen een korte tijd in water overleven. Orale inname van verontreinigd drinkwater kan de desbetreffende infecties bij de mens veroorzaken. Sommige pathogenen worden ook opgenomen via de huid, wonden of lichaamsopeningen.

Coliforme bacteriën

Het komt voor dat er in het drinkwater coliforme bacteriën, zoals bijv. E. coli (Escherichia coli), worden aangetroffen. De bacterie kan slechts een paar dagen in water overleven. Als ze daar aantoonbaar is, duidt dit op een acute of op zijn minst recente besmetting door fecaliën. Als de mens een grote hoeveelheid water consumeert die besmet is met coliforme bacteriën, kan dit leiden tot ziekten waarbij diarree voorkomt. De grenswaarde voor E. coli in drinkwater ligt bij 0.

Enterokokken

Enterokokken zijn melkzuurbacteriën die voorkomen in de darmen van mens en dier en daar de spijsverteringsprocessen ondersteunen. Vanwege hun fermenterende eigenschappen worden ze toegevoegd aan sommige voedingsmiddelen, zoals kaas of rauwe worst. In tegenstelling tot coliforme bacteriën kunnen enterokokken die tot de groep fecale streptokokken behoren tot enkele weken buiten het darmkanaal overleven. Bij een gedetecteerde verontreiniging is het daarom moeilijk om het precieze tijdstip van de verontreiniging te bepalen. Tot nu toe zijn ongeveer 25 soorten enterokokken bekend. De meest voorkomende oorzaak van infectie zijn de Enterococcus faecalis en Enterococcus faecium. Typische enterokokkenziekten zijn urineweginfecties, ontsteking van het hart (endocarditis), wondinfecties of buikabcessen.

Andere pathogene bacteriën die in water overleven, zijn onder meer salmonella-, enterobacter- en cholera-bacteriën. Maar ook bekende virussen zoals bijv. norovirussen of rotavirussen die gastro-intestinale ziekten veroorzaken bij de mens, kunnen via het drinkwater worden opgenomen. Bovendien bestaat het risico om via drinkwater besmet te worden met hepatitis A en E-virussen.

Drinkwater moet regelmatig worden gecontroleerd

Bij het controleren van het drinkwater wordt het totale kiemgetal bepaald. Ongeacht het soort kiemen, mag het aantal per milliliter niet de 100 overschrijden. Er wordt verondersteld dat er geen gezondheidsrisico's voor de mens bestaan bij het meten van resultaten die onder deze drempel vallen. Mensen met een verzwakt immuunsysteem lopen een hoger risico om door besmet water ziek te worden. Daarom zijn speciale maatregelen vereist in zorginstellingen zoals ziekenhuizen,